ARIKETAK

1.
1) Izuti: beldurti
2) Galarazi: debekatu
3) Sustraitu: aurrekariak
4) Muin: gune
5) Urrats: pauso
6) Gauza:
7) Sekulako: izugarrizko
8) Barne: barru
9) Oihu: aldarri

2.
a) Funk musika-estiloarekin lotu dagoen abeslariak da James Brown
b) Funk-musika, soul, jazz eta rhythm & blues musiken  ondorioz musika omen da.
c) Amak abandonatu eta hasieran aita ardura hartu zuen haurra hezteaz.
d) Taldekideak ba menpeko soldadu bezala tratatzen zituen.
e) Besteetan ez bezala, funk-musikan erritmoak nagusiak dira.
f) Lapurtu zutelako, zortzi eta hamasei urte arteko kartzela zigorra ezarri zioten.
g) Funk-musika garatu baino lehen, kantuek oso iraupen laburra zuten.
h) James Brownek oso garbi zuenez gero, garaiko musikari onenak izan zituen lagun.

3.
a) Kolonizatzaileak 1718n sortu ziren New Orleans.
b) 60. hamarkada beltz izatearen kontzientzia hartu zuten.
c) XX-garren mendeak eman zuen musika dantzagarriena da.
d) 1933an jaio zen James Brown.

4.
- Izena duenak izana du.

5.
- EHU-ko ikasleek autobus zerbitzu berria edukiko dute.
- EITBek haurrentzat programazio berria eskainiko du.
- BBKk krisi ekonomikoari buruzko jardunaldi batzuk antolatu du.
- HABEk webgunea berritu du.

6.
Ondo dantzatzen dakienak, musika gutxi behar.

7.
a. Ordura arte
b. Psikologoarenetik
c. Ikastetxeko
d. Eskuz
e. Tontotzat
f. Zuzendaria

8.
a) Musikari dagokionez, berriz, XX.mendeak eman duen musika dantzagarri eta hipnotikoenetakoa dela esango genuke.
b) Soul musikan, adibidez: abeslariak ziren izarrak, eta abeslari hauekin zihoazen musikariak, laguntzaileak ziren ahotsari base musikala jartzen zioten, besterik gabe.
c) Funk-musika, gehienak bezala garapen baten ondorioa da.
d) Era honetan, duten trebezi osoa garatzeko aukera ematen die muskariei eta erritmoaren errepikapenak eraginda, trance egoera bilatzen da.

9.
Puri-purian egon.

JAMES BROWN funkaren arima basatia

ULERMENA LANTZEN

1. Beldurra adierazten du, beldurgarria dena edo beldurtia dena.

2. Musika estilo berriak garapenei esker aldatzen dira.

3. James Brown zen. AEBetako New Orleans hirian bilatu behar ditugu bere aurrekariak.

4. New Orleanseko esklabo afrikarrei danborrak jotzen uzten zieten.

5. James Brownek kantu indartsuak eta letra gogorra zutenak zituen gogoko.

6. Funk-musikaren ezaugarriak estilo honetan melodia bigarren maila batean geratzen dela eta erritmoa hartzen duela nagusitasuna, funk-musikan talde lana indartzen dela, kantuan iraupen luzea izan daitekela, kantuak indarra asko daukala.

7.
 Gaia: Funk-musikaren ezaugarriak, bere hasierak, eta bere erritmoa.

Eskema:

1. Funk-musika estiloarekin erlazionatzen dugu,  eta beldurtiekin ere bai.
  a) Bere aurrekariak AEBtako New Orleans daude.
  b) Han, esklabo afrikarrek danborrak jo ahal zituen, eta hiletan funk jotzen zuten.

2. James Brown 1933an Hego Karolinako Barn-Well herrixkako txabola batean jaio zen.
  a) Bere lehen pausoak gospel-musikan eman zituen.
  b) James Brown funk-musikan garrantzisu zen.
  c) Musika garepenean izugarrizko pausoa eman zuen.

3. Funk-musika ezaugarri asko dauka.

OGIA EZ DOA ZAKARRETARA

ULERMENA LANTZEN
1. Artikuluaren egileak bere amonaren garaiko bizimodua azaltzen digu.

2. Bere kabuz masustak, gaiztainak eta perretxikoak. Masustak eta gaztainak kilometroko gutxiko jira-bueltan ibiltzen ziren eta  perretxikoak bakarrik bat edo beste egunean oso nekatu zen bere bilakuntza.

3. Tupperware bete bana eraman dutela.

4. Lankide bati ogia puska bat eskatu diola.

ARIKETAK

1-
Utzikeria: bizirauteko
Ero: zoroa
Azkenburuko: postrea
Sagarrondo: sagar arbola
Ugari:
Otordu: janaldi
Berakatz: baratxuri
Zikoitz: zeken
Larritasun:

2-
a) bekatu
b) poltsa
c) zopa
d) saihestu

3-
a) asago ibili
b) danba-danba jan

4-
1. Lau janalditako badaukat, lantegiko jangelan jaten ditudalako.
2. Zuk hartu ezean, zakarrontzira doan.
3. Nahiz eta oso gutxi izan, alferrikako ur ete gasolio tantak argindarrak eta beste saihestu ditugu.
4. Norbaitek esan du AEBn ohikoa ohi dela jatetxeko mahaia dagoena jaso eta etxera eramatea.

5-
a. Kilo marrubi jan dut, gehiegi lorako.
b. Gaur gerizpean bazkalduko dugu, bero ditugulako.
c. Sukaldariak bakailao uretan jarri du beratzen.
d. Sukaldariak saldako haragia ondoko harategian erosi du.

6-
Edadetuek badaukate zer erakutsirik.
Arazoei kementsu aurre egin behar zaie.

7-
a. Sukaldariak arroza barrazkiloekin josia prestatu du.
b. Estutasunek eraginez burua erabili behar zuten jateko.
c. Gaur egun zabarkeriak kontsumitzen ditugu.
d. Amonaren kontuak kontuan hartu naiz.

8-
Arraina oso gustazten zaigu eta mauka-mauka jan dugu.
Etxera hurbildu eta kask-kask jo zuen atea.
Itsaslapurrak botila hartu eta zanga-zanga hustu zuen.
Txingorrak zirti-zarta jotzen zituen leihoetako kristalak.

NAFARROAKO SARTZEKO HAUTAPROBA

ULERMEN GALDERAK:

1) Lehen, zinea auzoko konbentu batean edo Gaztediaren Etxeko aretoan ikusten zen.
2) Zinezaleek beste hirira pelikula bat zineman ikusteko joan behar ziren.
3) Filma arrakastatsuak filmak oso ospetsuak direla eta normalean guztiak ia ia berdinak direla.

GRAMATIKA GALDERAK:

4.
Aise: samur
Areto: toki
Atzean: ostean
Jartzen: ipini
Denetan: guztietan

5.
Genituen: ditugu
Zituen: ditu
Ahal genituela: ahal ditugula
Zegoela: dagoela
Zuten: dute

6.
a) Ikus genezake
b) Adibide pare bat besterik ez jarri arren.
c) Egunkarian karteldegia ikusten dudanean
d)

IDAZKETA

 Orainaldian, jendea ez da zinemara joan, bakarrik filma ospetsua karteldegian dagoenean. Interes handia dauka gai honek. Izan ere, jendeak zinema oso garestia dela esaten du, baina ala ote da benetan? Agian bai, oso garestia baina deskontuak ere dira. Pasa gaitezten dena azaltzeko:

Gizartea gaur egun etxea geratzea nahiago du, eta zinemara ez joatea. Krisia aldagai inportantea da, batzuek dirua ez gastatzeko, etxean geratzen dira eta film bat alokatu dute, baina hori antzinean zen orain bideoklubak ia ia ez daude.
Bilbon, bideoklub asko itxi dira eta zinemak ere bai. Lehen zinema asko zeuden, esate baterako: Mikeldi, Ideales eta abar, baina orain, Bilbon, Zubiarteko zinemak eta Deustoko zinemak bakarrik daude. Arrazoia da jendea Zubiartera joaten hasi zela eta ez zela joaten zinema horretara. Eta orain zinema horiek ez dauzkate dirurik, jendea ez delako joan.
Beste aldetik, argi dago zinean pelikulak oso ondo ikusten dira, eta guztiek hori esaten dute. Baina arazo bat dago, garestia da batzuentzat.
Horrez gain, oso dibertigarria da lagunekin joan ahal izatea, eta aldi ona bat hartzea. Oraintxe, erromantzeko pelikulak oso ospetsuak dira, eta filma guztiek beti hori daukate. Beraz, jendeari amodiozko pelikulak asko guztatzen zaizkio.

Konklusioan, zinema oso ona zen lehen baina orain, garestiak eta monotonoak dira.

AKUPUNTURA BIZKARREKO MINAREN AURKA

A) ULERMENA
1. Akupuntura da.
2. Orratzak oso eraginkorrak dira, jendea akupunturarekin terapia konbentzionalarekin baino hobekuntza handiago  dauka.
3. Jendea orratzak beste puntu eduki arren, haiek esaten dute ondorioak sentitu dutela. Plazeboarekin ere emaitzak onak daude.
4. Ohiko akupunturan, orratzak puntu jakinetan jartzen zaizkio gaixoari, itxuraz bizi-energia, qi izenekoa, kitzikatzen dute.

B)
Gaia: Akupunturaren abantailak terapia konbentzionala aurrean.

Laburpena:
Akupuntura bizkarreko minari aurrean oso eraginkorra da. Betidanik erabiltzen da eta ikerketa asko egin du akupunturari buruz.
Akupunturako orratzak beste terapia konbentzionalak baino eraginkorragoak dira, eta jendea tratamendu honekin azkarrago berreskuratu du. Plazeboa ere izan da, eta jendea plazeboarekin ere berreskuratu du. Horregatik, ikertzaileek zalantzan dago akupunturaren emaitzekin. Dena den, argi dago bere ondorioak onak dira bizkarreko minari aurre egiteko.

Ideia nagusiak:
1) Akupunturako orratzak oso eraginkorrak dira bizkarreko minari aurre egiteko.
  a) Betidanik erabiltzen da.
  b) Jendea akupunturarekin terapia konbentzionalarekin baino lehenago berreskuratu da.
2) Akupunturako plazeboa ere dago.
  a) Jendea plazeboarekin berdinako emaitzak sentitu du.
  b) Ikertzaileek gauza bat argi dauka, plazeboarekin edo akupunturarekin ondorioak onak dira.

C) MOLDATU ESALDIAK

a. Ikerketaren ondorio nagusia da akupunturako orratzak eraginkorragoak direla bizkarreko minari aurre egiteko, betidanik erabili izan diren farmako konbentzionalak baino.
b. Emaitzak hain  izan dira bikainak ezen , zientzalariak harritu diren.
c. Ikertzaileek zalantzan jarri dute akupunturaren ekintza-mekanismoa, akupuntura "faltsua" jasotakoek ere emaitza onak izan zituztelako.
d. Ezin uka daiteke orratzen eraginkortasuna bizkarreko mina kentzeko.

D) IDAZLANA

Terapia konbentzionalak eta terapia alternatiboak

Gaur egun, jendea medikuarengana joan beharrean beste lekura joaten da. Arian-arian jendeak terapia alternatiboa nahiago du. Baina hori ona da? Nire ustez, beste terapiak erabiltzea edo probatu ez dago gaizki; baina beti seguru egon behar duzu. Pasa gaitezten bada gaia atalez atal garatzera:

Terapia konbentzionalak askoren ustez aspaldikoentzat direla; baina hala ote da benetan? Esate baterakoan, zenbait gaztek medikura ez joatea nahiago dute, eta aspaldikoek medikuarengana joan hobetsi dute. Baina hori beti ez da horrela. Horregatik hori ez da egia.

Terapia konbentzionalak abaintalak dauzka eta alternatiboak ere badauka, horregatik, bi artean aukeratzeko beti komenigarriena hautatu behar dugu.
Horrez gain, jende askok tratamendu alternatiboak aukeratu dituzte merkeagoak direlako. Orainaldian medikamenduak oso garestiak dira eta jende guztiak ezin du erosi. Behin baino gehiagotan, sendabide alternatiboak medikamentu horiek baino hobeagoak dira.

Beste aldetik, teknika alternatiboak normalean oso zaharrak dira eta antzinean oso baliagarriak ziren, eta jende askok erabili zuen eta orainaldian ere bai. Adibidez, akupuntura teknika oso antzinakoa da eta beste medikamenduak baino hobeago da. Hori, beste kasuetan ere gertatzen da.
Antzinean eta orain ere bai, herri txikietan, adibidez Afrikan, sendagileak ez dira egiazko medikuak. Sendagile horiek etxeko sendabideak jakin dira eta ez dute inoiz ikasi. Harrigarria da, erremedio horiek normalean funtzionatu dira.

Konklusioan, nolakoa den kasua, nik tratamendu konbentzionala edo alternatiboa aukeratu dut. Baina seguraski, lehen konbentzionalarekin saiatuko naiz, eta gero alternatiboekin. 

AUSPOA JAIO ZEN LEKUAN EHORTZIA

ARIKETAK

1.
Eraman:
Guztiz: erabat
Memento: une
Doi-doi: ia-ia
Adi: erne
Istorio: kontakizun
Batzar: biltze
Arituak:
Lurperatu: ehortzi

2. Hankak arin ibili

3.
a) Uzta
b) Zirarra
c) Hauspo
d) Bitxi

4.
a) Gabonetako oporretara joan baino, eskaera bat egin nion.
b) Zehatz ahal izan du noiz izan zen ere egun bateko gorabeherarekin.
c) Ekarritako duten bertso paperak hogeita bost bat izango ziran.
d) Bertso-kontuan zerbait zekianik nunerebait bazala jakindakoan, berari berehala eskutitza idatzi.
e) Ekin nion, bada, biltzearekin hasi.
f) Nere gogoko bitxiak eskuratzen hasi nintzan, jasotzen nituenak zenbaitentzat hutsaren hurrengoak bazuen ere.

5.
a) Multzo (Grupo)
b) Apalategi (Estantería)
c) Idatzi (Escribir)
d) Harreman (Relación)

6.
a) Hala, Gabonetako oporretara joan aurretik, eskaera bat egin nion.
b) Oporrak bukatu zirenean, ilundu eta gero, hantxe geunden zain, mutil garraioa noiz etorriko.
c) Hain zuzen, horrexegatik sortuko zaio zalantza, zer biltzen hasi: erdal herri-poesia ala euskal herri-poesia.
d) Ondorengoa, zenbakitan laburbil genezake: 332 liburu, Auspoa sailekoak: 310 ohikoak eta 22 sail nagusiakoak; eta beste 29 ale, Biblioteca de Narrativa popular sailekoak; guztira, beraz, 361.

7. Ia-ia harrapatu du autobusa.

8.
a) Antoniok kontatzen zuen nola momentu batean zalantzan egon zen.
b) Bizkaian Araban bezain egiten dira odolkiak.
c) Etxean gutxi garela, ogi gutxi erosten dugu.
d) Ainara ni bezalakoa da, lotsatia eta isila.

HIBERNAZIOA, DENBORA ETETEKO

Ariketak

1-
Erloju: ordularia
Urrats: pauso
Geldotu: moteldu
Burmuina: garun
Baliatu: Baliagarri
Ziurtatu: baieztatu
Erlazioa: harreman
Giltza: gako
Jokabide: jokaera

2-
a) ikusmena
b) aorta
c) hibernatzaile
d) gelditu

3- Zientzialariek, ordea, are gehiago luzatu nahiko lukete gorputzak lotan, hibernatzen, igarotzen duen denbora. Hartara, ebakuntzak egiteko denbora-tarte segurua handitu egingo litzateke. Gainera, hil ala biziko ebakuntza egiteko zain dagoen paziente batek ez luke hainbesteko presarik izango; une egokia iritsi arte itxarotea izango luke. Eta, urrunago joanda, astronautek distantzia oso luzeetan bidaiatzeko aukera izango lukete, organismoan kalterik jasan gabe.

4-
a) Istorio
b) Ostu
c) Aran
d) Hoztu
e) Historia
f) Haran

5-
a) Zientzia-fikzioa dirudienagatik, hori lortu nahian dabiltza hainbat ikertzaile, eta dagoeneko eman dituzte lehen pausoak.
b) Antzeko eragina lortzea dago gorputza hoztuta.

c) Garunari oxigeno gutxiegi iritsiz gero, neuronak hil egite dira
d) Zirkuitua bonba zentrifugo baten antzekoa da, eta biriken funtzioa betetzen du, gas trukea egiten duelako.
e) Gero, ebakuntza bukatu eta gero, zirkuitu bera erabiltzen dute odola berotzeko eta tenperatura bere onera ekartzeko.
f) Kasu horietan, sendagielak pertsonek hibernatu zutelakoan daude.

g) Metabolismoa moteldu egiten da gorputza hoztu neurrian.
h) Gorputza asko hoztu aurretik, nabarmen moteltzen da metabolismoa.


6-
a) Aizu, lagun! Nongoa zara zu?
b) Ezagutzen zaitut, beraz, ez ezazu zeure burua zuritu eta esan egia.
c) Lagunek ez dakite kontzertura joan ala ez, ezta nik ere
d) Azkenean neuk esan nion gertatutakoa, beste inor ez zen ausartu eta.
7- Hainbestean bizi

8- Baliatzen dute // Babesteko

NAFARROAKO UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBA

A) ULERMEN GALDERAK
1. Animaliek benetako agurra merezi dutelako.
2. Txantxatzat hartzen zuten animalirik ez zutenek.
3. Ingururako txarra da, higienikoa ez delako.

B) GRAMATIKA GALDERAK

4.
 Zitzaidan: zait
Zuen: du
Du: zuen
Dio: zion

5.
Arduratu: zainpean hartu
Esaterako: adibidez
Maiz: sarritan
Hedatu: zabaldu

6.
Horien beharra ikuse baitute zabaldu dira
Antoñanaren dirudienez
Animaliari merezitako zaion agurra
Nafarroako herritxo batean jaio naizelako

C) IDAZKETA

Denak maskota bat nahi dugu, batzuetan modan dagoelako. Askoren ustez maskotak edukitzea oso polita eta dibertigarria da, baina hala ote da benetan? Ez, nire ustez maskotak ez dira bakarrik jolasteko, beharraldiak ere badauzka eta guk arduradunak izan behar ditugu. Baina gatozen harira:

Dirudienez, bakarrik bizi direla pertsona eta gainera pisu txikietan, beti dauzka animali bat bere etxean, esate baterako, kurkuiz, katua, txakurra... normalean animalia hauek txikiak dira eta txakurrak beti yorkshire dira.
Baina pisu txikiak ez dira animalientzat, normalki han espazio gutxi dauzka mugitzeko eta haiek ez daukate nahiko libertatea. Horrez gain, batzuetan jende honek denbora luze ez dauzka animali horiek kanpora ateratzeko, eta ia ia egun osoan ematen dute etxean. Adibidez katuak bere beharrak kutxa batean egiten dute, eta txakurrak paper batean...
 Horregatik, animaliek espazio handiak behar dute, etxe handi bat bezala, edo baserri bat. Horrela kanpoan egon eta edonora joan ahal dira. Beti baserrian animali ugari daude, eta beti txakurra tipikoa, pastor aleman bat. Ni beti baserri batera joaten naizenean, txakur hori ikusten dut, atseginak edo zintzoak direlako.
Horretaz aparte, guk bakarrik ezin dugu jolastu, maskotek ere jolasten nahi dute, hortaz, animalien pentsatu behar dugu, eta ez erabili nahi dugunean.
Gaixotu egiten zaienean albaitariarengana joan behar dugu; horrez gain,gero animalia zaindu beharko dugu eta ez ahal dugu abandonatu, bakarrik gaixoa daudelako.
Hori jende askok egin du, esaten dutenez gaixotu egiten badira, nik ez dut zainduko.

Konklusioan, maskotak jostailuak ez dira eta ondo ere tratatu behar ditugu, haiek sentitu ere dutelako; ezta bakarrik utzi edo abandonatu. Zaindu ezin badugu, pertsona batekin utzi ahal dugu, edo zentro batera eraman, baina inoz ez abandonatu, gogoratu hark ez duela hori inoiz egingo.

UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBA

A)  ULERMEN GALDERAK
1. Euskal herriko kulturak mantentzeko, euren artean euskaraz mintzatzeko eta festa txikiak egiteko.
2. Munduko euskal etxeak ezagutzeko.
3. Ez, adibidez, Londreseko eta Argentinako etxeak webgune desberdinak dauzkate.

B) GRAMATIKA GALDERAK
4-
Ameriketara aberastera joan zen osabaren bat.
Nahiago izatekotan.
Argentinara joandako euskaldunen berri izango duzu.
Ikusi ahal duzu.

4-
dira: ziren
dizute: zizuten
duzu: zenuen
dago: zegoen
dezakezu: zenezakeen

7-
Biltzen: elkar lotzen
Mintzateko: hitz egiteko
Barruan: barne
Helbide: norabide

C) IDAZKETA

Antzinan, Espainako jendea joan zen lurraldetik lana aurkitzeko, baina orain dena aldatu egin du eta jendea Espainara etortzen da lana lortzeko. Interes handia dauka gai honek esaten dutenez eta, etorkinek lana lapurtu dutela eta diru osoa geratzen dutela, baina hori guztia gezurra da. Etorkinek besteek nahi ez duten lanak egiten dute, eta gainera ez dute kexka egin. Baina pasa gaitezten, bada, gaia atalez atal garatzera:

Beste lurraldeko jendea ez zen kexatu Espainako jendea etorrera, baina orain hemengoak egun osoa kexkatzen ari dira. Hori txarra da, haiek egun batean hartu zituzten eta orain, beste herrialdeko jendea laguntza behar du eta inork ez du ezer egiten, bakarrik kexatu.
Gainera etorkinei lan txarrak uzten dizkiete, beraz lan horiek diru gutxi ordaindu diete. Horrez gain, etorkina emakumea bada, zailagoa edukiko du.
Egia esateko, etorkinei buruz iritzi desberdinak daude; nire kasuan ez dut gaizki ikusten migrazioa; edozein herrialde gauzak aldatu behar dira, lehen ala gero, baina ohitura zahar eta pentsamenduak aldatu behar dira. Beste jendeak pentsatzen du betiko kultura desagertu egiten ari dela, baina egian ez, bakarrik transformatzen ari da.
Horretaz aparte, migrazioagatik arrazismoa gehitu du, jende asko etorkinen kontran dago, nire ustez beldurra da eta horregatik arrazismoaren atzean ezkutatzen dute.

Konklusioan, jendearen pentsamodua aldatu behar da, eta ez dakit nola egin, baina dena ondo ibiltzeko, beharrezkoa da. Guzti honek ez du egun batean aldatzeko, egunak, hilabeteak eta urteak ere behar dira, baina ziur nago, zenbait egunean.

HISTORIAURRETIK DIRAUEN SLALOM-A

ULERMENA LANTZEN

1. Artista batek ehiztari baten irudia grabatu zuen eta ehiztari eskiak zeukan bere oinetan.
2. Elur gaineko lasterketa deskribatu zuen, parte hartzaileak iparraldeko herrialde urrun batekoak zirela nabarmenduz.
3. Ull jainkoa apaitu zuen, arkulari eta eskiatzaile trebea inork ezin baitu harekin lehiatu.
4. Merkataritza harremanei eta migrazio mugimenduei esker.
5. Islandian bere erregea herritar guztiek eskiatzen ikasi behar zutela agindu ziolako, eta Norvegian eskiak nazionalaren ikur zirelako.
6. Eskiak bakarrik 1.80 neurtu ziren, Mathias Zdarrskyk-i esker.

HOMO ECONOMICUS

A) ULERMENA

1. Ez, guztiek bizitzan laguntza behar dutelako.
2. Emakume etorkinek lan egiten dute non beste emakumek lan egiten ez dute nahi.
3. Emakumeek zainketa lanak ez dituzte egin betiko, bizitza zikloa aldatzen delako.
4. Haiek dena arduratzen dutelako.

B) GAIA ETA LABURPENA

Gaia: Emakumeen lana.

Laburpena:
Guztiek batzuetan laguntza behar dute, eta laguntza hori beti emakumea eman du. Edonork zaintzen behar du, emakumea betidanik lan horiek egiten du, baina askotan errenta maila altuko emakumeak lana horiek emakume pobreagoei pasatzen dute.
Zainketa lanan gizona gutxi parte hartzen du, gainera emakumeen ardura linealagoa da. Horrela gizonak homos economicus antzera portatzen dira. Gauza bat oso argi dago, emakumeak desagertuz gero sistema osoa kolokan gertatuko dira, emakumeak oso inportanteak dira bizitzan.

C) MOLDATU ESALDIAK

1. Ekonomia merkatuaz arduratzen da, ondorioz, merkaturik kanpo egindako lanak ez ditu kontuan izaten.
2. Sistema ekonomikoa autonomo bezala azaltzen zaigu, hala ere, nabarmena da erreprodukzio lanik gabe ez lukeela luzaro iraungo.
3. Inkesten, arabera emakumeek etxeko lanaren 75%etik gora egiten dute, beraz gizonen partaidetza askoz txikiagoa da.
4. Bizitzan, noizbait, denok dugu besteen laguntzaren beharra, nolanahi ere , merezi du hori kontuan izatea.

D) IDAZLANA

Zaintza lanak eta ekonomia.

Zaintza lanak oso garrantzitsuak dira gizartean, eta lan horiek egiten dituztenak ere inportanteak dira. Normalean, emakumeek lan hori egiten dute eta gizonak ez die lagundu, eta hori ona da gure egungo gizarterako?. Nire ustez ez, oso modernoak direla eta irekiak direla esaten dute, baina egian gizartea iraganean dago. Baina gatozen harira:

Zaintza lan asko daude, esate baterako: umeen zaintzak, aspaldikoen zaintzak, gaixoen zaintzak... haiek artean desberdintasun ugari daude, baina puntu komun dauzkate, emakumeek zaintza horiek beti egiten dituztela. Lehen normala  iruditzen zitzaidan, matxismo asko zegoen, baina orain nire ustez harigarria da; eta inork ere ez ez du ezer egiten. Horregatik, gizarteko pentsakerak aldatu behar du, eta laster, hau ezin delako honela geratu.
Horrez gain, diruari buruz ere hitz egin ahal dugu. Ia ia telepizzan lan egiten duena pertsonak zaintzen duenak baino diru gehiago lortzen du. Horretaz aparte, zaintza lanak oso zailak dira eta gainera noizbehinka ez dira ondo ordainduta, gaineko emakumea etorkina bada, haiek zailagoa dauzkatela.

Horretaz aparte, guztiak gauza askotan ematen dugu debora... Adibidez, pertsona bat ematen du denbora:
Lehengo, lanean (ia ia egun osoa ematen du han), joan-etorritan, pixka bat lagunekin edo familiarekin egoten, eta hurren beti norbaiti zaintzen...
Esate baterako, bere ama gaixorik eta txarto dago, gainera, hark ez dauka inork ere ez; beharbada pertsona horrek denbora ez dauka, orduan zer? bere lana utzi edo pertsona bat kontratatu, bakarrik egin ahal du. Nahiz eta egotetxera bidali, baina normalean oso garestiak dira. Pertsona horrek segurki pertsona bat kontratu du, pertsona hori egun osoa emango du han, eta segurki gutxi ordainduko dio. Gainera, pertsona hori emakumea izango da, dudarik gabe.

Konklusioan, guzti hau aldatzeko gauza bakarrik egin ahal dugu. Gure gizarteko kontzientzatu, eta betiko eginkizun aldatu. Gobernua, tailerrak eta argibideak egin behar ditu dena aldatzeko, honela jarraitu ez delako komenigarria inorentzat.

BARNE OREKA

A) ULERMENA
1. Zaharrak ematen ziren.
2. Li Xining da, bere egindako ekarpen artistikoak eta.
3. Jantziek, makillajeak, koreografiek eta argiek ematen dute kohesioa.
4. Cirque du soleilek akrobazia saio gehiago dauka.

B) GAIA ETA LABURPENA

Gaia: Zirkuaren historia, horrez gain txinako zirkuak eta Cirque du soleil desberdintasunak artean.

Laburpena:
Lehen, zirkuak ez ziren hain ospetsuak eta behar gorria handia zeukaten,gaineko gure hegoaldean frankismoaren erruz. Baina beste muturrean loraldia gertatzen zen, eta zirkuak ospe irabazi zuten. Txinako zirkua berritzeko, txinako kulturako elementuak ipini zituzten eta Li Xining asko lagundu zuen, gauza asko lotu zuten. Txinako zirkua denbora kendu zaie akrobazia saioei eta cirque du soleil teatralagoa da.
ipini zituzten eta  Li Xining asko lagundu zuen, gauza asko lotu zuten.

C) MOLDATU ESALDIAK
1. Yonghzonek adierazi du buruaren eta gorputzaren arteko orekak baino ez duela lortzen ezinezko dirudiena.
2. Ez da izar handirik egongo, teknika guztiak menperatzen dituzte guztiek.
3. Estetika da nagusi emanaldian, aldiz, indarra eta arriskutsua ez.
4. Gorputzari gorazarra egin nahi diote saioan, horretarako, mugimendu dotore bezain ezinezkoak erakutsiko dituzte.

D) IDAZLANA

Noiz edo noiz guztiak zirkura joaten gara, eta han, animalia asko ikusten eta barre asko egiten dugu. Interes handia dauka gai honek. Izan ere iritzi ugari daude zirkuari buruz; batzuek oso dibertigarria eta atsegingarria dela pentsatzen dute baina beste batzuk zirkuaren kontran daude. Baina, pasa gaitezten, bada, gaia atalez atal garatzera:

Gaur egun, zirkuan animaliak erabiltzeko gaizki ikusi da eta jende asko horren kontran dago. Horrez gain, nire ustez, Cirque du Soleil ere ospe gehiago dauka, animalia gutxi erabili duelako. Beste zirkuak animali anitz erabili dute bere ikuskizunean, horregatik jende gutxiago joaten da.
Baina horretaz aparte, zirkuak beste gauzak dauzka, esate baterako, akrobaziak, pailasoak, dantzariak eta abar. Emankizun bat atzean lan eta jende asko daude. Adibidez: Akrobatek asko entrenatu behar dute bere akrobaziak ondo egiteko, eta eszenatokira joateko makillatzailek makillatu behar dute, eta gainera beste jende bere arropak aukeratu behar dituzte, horregatik taldeko lana dela esan dut.

Niri txikitan gauza horiek ez zitzaizkidan axola, eta behin zirkura joan nintzen, oso urduri nengoen.
Lehen, elefanteak irten ziren, ni eta nire ahizpa ikaratu ginen, oso handiak ematen zutelako. Gero kokodriloak, jendearen ondoan ibiltzen ziren, oso dibertigarria zen. Emankizuna atsegingarria zen, akrobatak oso trebeak eta azkarrak ziren, ni harrituta geratu nintzen. Animaliek pozik ematen zuten, baina ez nago ziur, oso txikia nintzelako.

Konklusioan, nire ustez, zirkuak animaliak ondo zaintzen eta ez balu ustiatu, animaliak eduki ahal dute.

MY CHEMICAL ROMANCE!

IKAROREN AMETSA BETETZEN

A) ULERMENA

1. Ez, jausgailuarekin hegazkin batetik egiten da.
2. Delta hegoa da.
3. Eguraldia zerikusi handi daukalako parapentearekin.
4. Bai, oso erraza da, teknika oso erraza delako.

B) GAIA ETA IDEIA NAGUSIAK

Gaia: Hegaz egiteko hiru moduak daude, jausgailu, delta hego, eta parapentea.

Ideia nagusiak:
1. Gizakiak betidanik hegaz egin nahi du.
a) Gauza asko asmatu dute hori egiteko, baina onenak parapentea, jausgailua eta delta hegoa dira.

2. Jausagailuarekin hegazkin batetik egiten du; eta hasieran erortzen ari dela ematen du.

3. Delta hegoarekin lurretik aireratzen du, eta parapentea baino arinagoa da.

4. Parapentea lurretik aireratzen du ere, eta erdi eserita joan zara. Teknika oso erraza da, baina eguraldia zerikusi handia dauka.

C) MOLDATU ESALDIAK

1. Ekipo oso batek 2000 euro inguru balio ditu, dena den, ekipoa aloka daiteke.
2. Batistek esan digu pilotu autonomoa izateko azterketa egin behar dela eta baimena ateratzeko.
3. Nahikoa ibilbide zailak dira, normalean, ez dira denak iristen helmugara.
4. Giro ezin hobea eta solidarioa da parapentearen ingurukoa, beti baitago norbait zurekin joateko.

D) IDAZLANA

Nik betidanik espaziora joateko nahi dut, baina oso zaila da eta oso garestia ere bai. Askoren ustez espazioan ez dago ezer, baina nire ustez oso interesgarria da eta gauza asko daude, esate baterako, ilargia, izarrak, planetak, esne bidea eta abar.
Zergatik nahi dut espaziora joan? Orain azalduko dut.

Gizartea espaziora joateko modu bat bilatu zen, eta azkenean aurkitu zuen.
Espaziora joateko garraiabide bat bakarrik dago, ezpaziontzia. Horrez gain, hara joateko, lehen, frogak asko egin behar du; oso zailak dira, gainera guztiek ezin dira joan. Asko ikasi egin behar du ere bai, prest egon behar duelako.
Gaur egun bakarrik dirudunak joan ahal dira, nik etorkizunean hori aldatzea espero dut, horrela joango naiz.

Arrisku handiak daude bidaian, baina nire iritziz hori ez da garrantzitsuena. Behin frogak pasatu, prest zaude hara joateko. Lehen beldurra eduki ahal duzu, baina gero ez. Espazioan dena ikusi behar duzu, bidaia hori ez da berriro errepikatu.
Han, gaineko lurra ikusiko dut, oso polita izan behar du.

Laburbilduz, nik espaziora joango naiz, baina ez dakit noiz. Beno, beharbada bakarrik bideoan ikusiko dut; baina ametsak dohanik dira, ezta?

ELKARRENGANAKO BEGIRUNEA

A) ULERMENA

1. BEGIRUNEA konpainiak dantza, antzerkia eta perkusioa nahasten dituen sorkuntza bat aurkeztu berri du.

2. Mestizaia eta tolerantzia bultzatu nahi dituzte.

3. Dantza unibertsala delako eta elementu komunak atzeman daitezkeelako hain urruneko diruditen bi kulturen artean.

4. Ez, nire ustez ona delako kulturako

B) GAIA ETA IDEIA NAGUSIAK

Gaia: Tolerantzia eta begirunea oso importanteak dira, eta Begirunea konpainiak hori irakatsi dugu.

Ideia nagusiak:

1. Begirunea konpainian bi kulturak nahasi daude.

a) Afrikako kultura eta euska herriko kultura dira, baina ez da bakarrik nahasketa bat, gehiago dira.

2. Begirunea konpainiak dantza, antzerkia, eta perkusioa bidez sorkuntza bat aurkezten dute.

3. Taldean hiru afrikar eta bi euskaldun daude, eta haiei esker bi kulturak nahasteko proiektua sortu da.

4. Dantza erabiltzen dute, unibertsala delako eta kulturak lotu duelako.

a) Bere mezua mestizaia eta tolerantzia oinarritu da

5. Konpainiak bultzatzeko xedea dauka.

C) MOLDATU ESALDIAK

1. BEGIRUNE konpainiaren proiektua oso interesgarria da, beraz, espero dezagun proiektuak behar duen sostengua lortzea.

2. Dantza adierazpen molde unibertsala da, ondorioz, dantzaren bidez urruneko diren bi kulturen arteko elementu komunak adieraz daitezke.

3. Nortasun harrotasun soberak ezberdintasunak gaitzestea bultzatzen du, BEGIRUNE konpainiaren lanak, ordea, elkar ulertzea bultzatzen du.

4. Komunikatzeko tresna ezberdinak erabiltzen dituzte, esate baterako, musika, dantza eta antzerkia dira aukeratu dituzten bitartekoak.

D) IDAZLANA

Gure gizartean hainbat kulturak elkarrekin bizi dira, hori oso ona delako guztientzat. Honela, guztiek asko ikasi ahal dute. Tolerantzia eta begirunea oso inportanteak dira ondo bizitzeko, gainera ez da hain zaila. Interes handia dauka gai honek; jendeak beti esaten du oso irekiak direla baina gero ez dira hain irekiak. Baina pasa gaitezten, bada, gaia atalez atal garatzera:

Elkarrenganako begirunea behar da, eta interkultura ere bai. Baina gaur egungo gizartean ideia horiek ez dira aplikatu. Esate baterako, lanean, hemengoek kanpotarrek baino diru gehiago lortzen dute.

Baina gauza onak ere badira, adibidez, eskolan umeak beste kulturak ezagutzen dute interkulturari esker; eta nagusiek ere bai, bere lanean, kalean eta abar.

Nire ustez elkar ezagutzeko jakin-min izan garrantzitsuena da, horrez gain, irekia izan ere bai. Honela jende asko ezagutuko dugu. Kultura batek eboluzionatzeko beste kulturak behar ditu; hau egia da eta ezin dugu ahaztu.

Aurreko guztia laburbilduz, tolerantzia beharrezkoa da gaur egungo gizarterakoa.

BEHARREZKO DEN OHITURA

Argazki hau Rakelek egin zuen.

a)ULERMENA
1. Laguntzen du antsietate kasuetan, fobiak eta beldurrak lantzeko eta depresio batzuetan, horregatik ona da.
2. Teknika asko daude baina importanteenak taichi, yoga, muskular progresiboa eta abar dira.
3. Bigarrena, nire ustez zailagoa da.
4. Importanteena irmotasuna da.

B)GAIA ETA IDEIAK NAGUSIAK

-Gaia: Erlaxazioko teknikak eta aholkuak.

- Ideiak:
1) Erlaxatzeko teknika asko daude.
1.a) 10-20 minutuak behar dira baina denbora hori lortzeko entrenamendu asko behar du.
2) Bi modu daude: Arnasa poliki poliki hartzea lehenena da, eta bigarrena imajinatu leku polita bat da.
3) Lekua eta momentua importanteenak dira erlaxatzeko.
4) Irmotasuna teknika baino importanteagoa da.
5) Erlaxazioa jendeari laguntzen dio.

C) MOLDATU ESALDIAK:
1. Erlaxazioa lantzeko teknika ugari daude, esate baterako muskular progresiboa, bistaratzea, yoga...
2. Erlaxazioak asko laguntzen du antsietate kasuetan, beraz, asko erabiltzen da fobiak eta beldurrak lantzeko.
3. Estresak gaixotu egiten gaitu, erlaxazioak, ordea, sendatu.
4. Nonahi praktikatu genezake erlaxazioa, jakina, horretarako erlaxazio teknikak ezagutu behar dira.

D)IDAZLANA

Beti gogoratuko dut, jendea, lekuak, hizkuntza.... gauza guztiak. Hilabete hori nire bizitzako hilabeterik onena zen; Inglaterrara bidaiari buruz hitz egiten ari naiz.
Hasieran ez zait gustatzen. Nahiz eta nire ahizpa nirekin joan, etxe desberdinetan geunden, eta gainera etxekoek gaztelania ez zekiten hitz egiten. Baina gero dena aldatu zen, eta amaieran ez nuen joan nahi. Zergatik? Orain azalduko dut.

Inglaterrako familia oso atsegina zen, dena ez ulertu arren. Maria familiako ama zen eta nire izena txarto ahoskatzen zuen, beno, denek gaizki ahoskatzen zuten. Bere semea, Eugene, txikia zen eta beti nire gelara etortzen zen, jolasteko baina molestatzeko ere bai.
Lagun asko egin nuen, txinatarrak, alemaniarrak, rusoak eta abar, hala ere gurekin joan diren pertsonak ere ezagutu nuen, oraindik batzuetan elkarrekin hartu gara.
Gure lehenengo ibilaldia Londreseko bidaia zen. Niri Londres gustatzen zitzaidan, eta azkenean joan nintzen.
Asko gustatzen zait; lehen Tamesis zehar osteratxo bat egin genuen, egun eguzkitsua eta izugarria zen. Gero Big Ben ikusi genuen eta ezustean harrapatu nuen, handiagoa iruditzen zait. Pixka bat geroago Covent Gardenera joan ginen eta han jende asko ikusi genuen, eta gauza asko erosi genituen. Egun ederra zen.
Baita ere Oxford-ra eta Cambridge-ra joan ginen, baina Cambridge gehiago gustatzen zait.
Astean zehar arratsaldean lagunekin elkar hartzen ginen eta atsegingarri zen, klubara joaten ginen eta han dantza egiten genuen eta abar.
Baina dena amaitzen da, azken eguna txarrena zen, hurrengo egunean joan egin behar genuen eta.

Hitz gutxitan esateko, zoragarria zen!!.

TEKNOLOGIAK BERRIAK, INTERNET ETA MUNDU BIRTUALAK

HERRIAK ETA KULTURAK: EUSKAL HERRIA ETA JAPONIA

Munduan guztia konektatua dago; gure egungo gizarteak internetarik gabe ezin du bizi.
Askoren ustez internet komunikabideko garrantzitsuena da, eta erabilgarria ere bai. Baina hala ote da benetan? Azaletik ezagutzen dut gai hau baina nire ustez egia da, honela beste atzerriako jendeekin hitz egin ahal dugu.

Baina gatozen harira, adibidez Japoniako jendearekin hitz egin dezakegu internetari esker.
Horrela gauza asko ikas dezakegu, japoniako ohiturak, kultura eta bere hizkuntza ere bai, internetekin dena posiblea da.
Japonia oso interesgarria da niretzat gainera uharteak dira. Bere hiririk importanteena Tokio da; oso handia eta jende asko bizi da han.
Bere ohiturak ohikoak dira baina hori ez zait axolarik: bat "Te-ko zeremonia" da, japoniarrentzat oso garrantzitsua da, nahiz eta guztiek ez jakin egin. Beste bat kimono eramatea, oso politak dira baina udan bero handia ematen dute
Beste aldetik, ohiturak berriak badute ere, "bar-karaoke"-ra joatea ikaragarri gustatzen zaie.
Japoniako musika asko ez dut ezagutzen, baina bat edo beste estiloa ezagutzen dut, adibidez Visual kei estiloa. Visual kei-ko taldeak oso arraroa janzten dira, beraz, bere musika ezin hobea da.
Gazteak eskolan oso saiatuak dira. Normalean bere etxekoak haientzat eskolarik onena nahi dute, horregatik seme-alabek asko ikasi behar dute, horretako eskolara sartzeko. Kirola ere egiten dute eskolan, ospetsuena uztaiko tiroa da.

Amaitzeko, han japoniera hitz egiten da, eta oso zaila da ikasteko; eta aurreko guztia laburbilduz, internetari esker Japonia ezagu dezakegu, hara joatea garestia delako.

SUITZAKO JAK-A

A) ULERMENA

1. Suitzan, 1994ko martxoaren 12an hasi zuen; Suitzan ere bai eta 2001eko ekainean bukatu zen.

2. Amerikan egon zen.

3. Bizikletarekin garraiatzen zen eta non jende uzten zuen.

4. Haiekin hitz egin behar zuela.

B) GAIA ETA LABURPENA

- Claude-ko bidaia munduan zehar.

- Claude Marthaler bizikleta asko gustatzen zitzaion, horregatik erabiltzen zuen bizikleta bere bidaian.
Suitzatik abiatu zen 1994an ,hasieran japoniara iristea nahi zuen baina lehen herri asko zeharkatu zuen. Japoniara iristen gero Amerikara joan zen eta gero Afrikara, han bere bidaia bukatu zuen. Bere ibilaldian jende askorekin hitz egin zuen eta haiek bere laguntza eman zuen janariarekin, ostatuarekin eta abar.

C) MOLDATU ESALDIAK
1. Marthalerrek bufaloaren itxura zuen, beraz, tibetarrek jak izena eman zioten.
2. Bizikletaz mugitzen zen, halere, lau kontinente zeharkatu zituen.
3. Alaskara joan zen, halaber, Lurmutur Hirira ere joan zen.
4. Jendeak gauza asko eman zizkion, ordea, berak jendeari jaso zuenaren zati txiki bat baino ez zion eman.

D) IDAZLANA

Gaur egun, bidaiak egitea modan dago; jendea orain lehen baino bidai gehiago egiten du.
Askoren ustez ibilaldiak dirudunentzat dira, baina hala ote da benetan?. Nire ustez ez, guztiek bidaiak egin ahal ditugu, batzuek osteratxo bat egin ahal ditugu eta beste batzuek bidai luzea. Baina gatozen harira:

Niri ibilaldiak egitea asko gustatzen zaizkit, nire gurasoei ere bai; horregatik asko bidaiatu dugu. Nohizbenka edonora joan gara hiri asko bizitatzera, edo mendira ibiltzea... Espainako leku askotan egon nintzen eta Portugalen, Frantsian eta Inglaterran ere bai; Inglaterran nengoen beka bati esker.
Baina nik betidanik "Pekin express" programara joan nahi dut. Honela, inguru asko eta inguruko jendea ezagutu ahal dut; baina oso zaila da parte hartzea. Beraz Claudeko jarraibidea jarraituko dut, bizikleta bat hartuko dut eta jendeari eskatuko diot janaria eta ostatua, hizketaren truke.

Lehenengo Alemaniara joango naiz, han Berlin hiria bisitatuko dut eta Brandenburgo-ko atea ere bai. Gero Errusiara, "San Petersburgo" eta "Moscu" bisitatzera. Han arropa lodiagoa beharko dut, baina ez zait axolarik, norbaiti eskatuko diot edo erosiko dut. Errusiara joanez gero Japoniara joango naiz, eta han denbora asko geratuko naiz. Bi urte edo gehiagoz gero Bilbora itzuliko naiz nire bizikletarekin. Hau da nire gustuko bidaia, apur bat irreala da, baina ametsak dohainik dira; ezta?

Aurreko guztia laburbilduz, nik bidai luzea egitea nahi dut eta egingo dut, baina ez dakit noiz.

KRONIKA ZURIAK

Ulermena lantzen

1. Kronika zuriak, beraiek baitakarte mundua ikusteko modu positiboago bat.

2. Hark kronikak zuriak nahiago ditu, albiste onak kontatu berritzaile eta iraultzailea direlako eta aurreiritziak gezurtatzeko oso ona delako.

3. Kronika zuria motela delako eta txisparik gabekoa; ez delako interesgarriak.

4. Egiaztatuta ikustea nahi dute.

5. Bai, arrazoia ematen diot. Mundua egoteko oso zaila da eta kronika denak txarrak ez dute izan behar, kronika onak ere behar dugu.

6. -Kazetariak kronika txarrak nahiago dute, modan dagoelako.

- Egunkarietan albiste txarrak besterik ez daude, modan dagoelako. Kronika ezkorrak gailurtzen dira irakurtzaile artean, horregatik kazetariak kronika zuriak gutxitan idazten dute. Albiste onak ez dute txisparik eta motelak dira, egunkariek ez dute nahi.
Baina Aitor Zabaletan kronika zuriak nahiago du mundua ikusteko modu positiboagoa, eta askotan errealagoa ere.

-1.Kronika txarrak onak baino erakargarritasun gehiago daukate.
2. Gertaera onak ere badaude baina egunkariei ez zaizkie interesatu.
3. Irakur-entzuleak egiaztatuta ikustea nahi dugu.
4. Kronika zuria laguntzen dute jendea, mundua positiboago ikusteko eta errealagoa ere.


Ariketak

1-
1. Arrazoi 4. Badirudi 7. Motela
2. Uholde 5. Kazetari 8. Gogo
3. Liskarrak 6. Jokabide 9.

2- Ados nago.

3-
a) tentSio
b) piXka
c) Ausartu
d) iZorratu

4- dela..... bestalde

5-
a) Ez dagoela baikor egoteko arrazoirik diote.
b) Adibide aipatzearren Nigeriak satelite bat bidali du espaziora.
c) Badirudi kazetari ausarta izateko ilunpetan ibili beharra dagoela beti.
d) Komunikabideek uste duguna baieztatzen dute zeren eta audientziak bizkarra emango baitioke beldur gara.
e) Badago beste biderik gertaerak erakusleihora eramateko, nahiz eta albiste tankerarik ez eduki.
f)

6- Kronika zuria eta beltza dira gazteei kezkatzen zaizkien gaiak.

7- Urrunetik ikusi.