ARIKETAK

1.
1) Izuti: beldurti
2) Galarazi: debekatu
3) Sustraitu: aurrekariak
4) Muin: gune
5) Urrats: pauso
6) Gauza:
7) Sekulako: izugarrizko
8) Barne: barru
9) Oihu: aldarri

2.
a) Funk musika-estiloarekin lotu dagoen abeslariak da James Brown
b) Funk-musika, soul, jazz eta rhythm & blues musiken  ondorioz musika omen da.
c) Amak abandonatu eta hasieran aita ardura hartu zuen haurra hezteaz.
d) Taldekideak ba menpeko soldadu bezala tratatzen zituen.
e) Besteetan ez bezala, funk-musikan erritmoak nagusiak dira.
f) Lapurtu zutelako, zortzi eta hamasei urte arteko kartzela zigorra ezarri zioten.
g) Funk-musika garatu baino lehen, kantuek oso iraupen laburra zuten.
h) James Brownek oso garbi zuenez gero, garaiko musikari onenak izan zituen lagun.

3.
a) Kolonizatzaileak 1718n sortu ziren New Orleans.
b) 60. hamarkada beltz izatearen kontzientzia hartu zuten.
c) XX-garren mendeak eman zuen musika dantzagarriena da.
d) 1933an jaio zen James Brown.

4.
- Izena duenak izana du.

5.
- EHU-ko ikasleek autobus zerbitzu berria edukiko dute.
- EITBek haurrentzat programazio berria eskainiko du.
- BBKk krisi ekonomikoari buruzko jardunaldi batzuk antolatu du.
- HABEk webgunea berritu du.

6.
Ondo dantzatzen dakienak, musika gutxi behar.

7.
a. Ordura arte
b. Psikologoarenetik
c. Ikastetxeko
d. Eskuz
e. Tontotzat
f. Zuzendaria

8.
a) Musikari dagokionez, berriz, XX.mendeak eman duen musika dantzagarri eta hipnotikoenetakoa dela esango genuke.
b) Soul musikan, adibidez: abeslariak ziren izarrak, eta abeslari hauekin zihoazen musikariak, laguntzaileak ziren ahotsari base musikala jartzen zioten, besterik gabe.
c) Funk-musika, gehienak bezala garapen baten ondorioa da.
d) Era honetan, duten trebezi osoa garatzeko aukera ematen die muskariei eta erritmoaren errepikapenak eraginda, trance egoera bilatzen da.

9.
Puri-purian egon.

JAMES BROWN funkaren arima basatia

ULERMENA LANTZEN

1. Beldurra adierazten du, beldurgarria dena edo beldurtia dena.

2. Musika estilo berriak garapenei esker aldatzen dira.

3. James Brown zen. AEBetako New Orleans hirian bilatu behar ditugu bere aurrekariak.

4. New Orleanseko esklabo afrikarrei danborrak jotzen uzten zieten.

5. James Brownek kantu indartsuak eta letra gogorra zutenak zituen gogoko.

6. Funk-musikaren ezaugarriak estilo honetan melodia bigarren maila batean geratzen dela eta erritmoa hartzen duela nagusitasuna, funk-musikan talde lana indartzen dela, kantuan iraupen luzea izan daitekela, kantuak indarra asko daukala.

7.
 Gaia: Funk-musikaren ezaugarriak, bere hasierak, eta bere erritmoa.

Eskema:

1. Funk-musika estiloarekin erlazionatzen dugu,  eta beldurtiekin ere bai.
  a) Bere aurrekariak AEBtako New Orleans daude.
  b) Han, esklabo afrikarrek danborrak jo ahal zituen, eta hiletan funk jotzen zuten.

2. James Brown 1933an Hego Karolinako Barn-Well herrixkako txabola batean jaio zen.
  a) Bere lehen pausoak gospel-musikan eman zituen.
  b) James Brown funk-musikan garrantzisu zen.
  c) Musika garepenean izugarrizko pausoa eman zuen.

3. Funk-musika ezaugarri asko dauka.

OGIA EZ DOA ZAKARRETARA

ULERMENA LANTZEN
1. Artikuluaren egileak bere amonaren garaiko bizimodua azaltzen digu.

2. Bere kabuz masustak, gaiztainak eta perretxikoak. Masustak eta gaztainak kilometroko gutxiko jira-bueltan ibiltzen ziren eta  perretxikoak bakarrik bat edo beste egunean oso nekatu zen bere bilakuntza.

3. Tupperware bete bana eraman dutela.

4. Lankide bati ogia puska bat eskatu diola.

ARIKETAK

1-
Utzikeria: bizirauteko
Ero: zoroa
Azkenburuko: postrea
Sagarrondo: sagar arbola
Ugari:
Otordu: janaldi
Berakatz: baratxuri
Zikoitz: zeken
Larritasun:

2-
a) bekatu
b) poltsa
c) zopa
d) saihestu

3-
a) asago ibili
b) danba-danba jan

4-
1. Lau janalditako badaukat, lantegiko jangelan jaten ditudalako.
2. Zuk hartu ezean, zakarrontzira doan.
3. Nahiz eta oso gutxi izan, alferrikako ur ete gasolio tantak argindarrak eta beste saihestu ditugu.
4. Norbaitek esan du AEBn ohikoa ohi dela jatetxeko mahaia dagoena jaso eta etxera eramatea.

5-
a. Kilo marrubi jan dut, gehiegi lorako.
b. Gaur gerizpean bazkalduko dugu, bero ditugulako.
c. Sukaldariak bakailao uretan jarri du beratzen.
d. Sukaldariak saldako haragia ondoko harategian erosi du.

6-
Edadetuek badaukate zer erakutsirik.
Arazoei kementsu aurre egin behar zaie.

7-
a. Sukaldariak arroza barrazkiloekin josia prestatu du.
b. Estutasunek eraginez burua erabili behar zuten jateko.
c. Gaur egun zabarkeriak kontsumitzen ditugu.
d. Amonaren kontuak kontuan hartu naiz.

8-
Arraina oso gustazten zaigu eta mauka-mauka jan dugu.
Etxera hurbildu eta kask-kask jo zuen atea.
Itsaslapurrak botila hartu eta zanga-zanga hustu zuen.
Txingorrak zirti-zarta jotzen zituen leihoetako kristalak.

NAFARROAKO SARTZEKO HAUTAPROBA

ULERMEN GALDERAK:

1) Lehen, zinea auzoko konbentu batean edo Gaztediaren Etxeko aretoan ikusten zen.
2) Zinezaleek beste hirira pelikula bat zineman ikusteko joan behar ziren.
3) Filma arrakastatsuak filmak oso ospetsuak direla eta normalean guztiak ia ia berdinak direla.

GRAMATIKA GALDERAK:

4.
Aise: samur
Areto: toki
Atzean: ostean
Jartzen: ipini
Denetan: guztietan

5.
Genituen: ditugu
Zituen: ditu
Ahal genituela: ahal ditugula
Zegoela: dagoela
Zuten: dute

6.
a) Ikus genezake
b) Adibide pare bat besterik ez jarri arren.
c) Egunkarian karteldegia ikusten dudanean
d)

IDAZKETA

 Orainaldian, jendea ez da zinemara joan, bakarrik filma ospetsua karteldegian dagoenean. Interes handia dauka gai honek. Izan ere, jendeak zinema oso garestia dela esaten du, baina ala ote da benetan? Agian bai, oso garestia baina deskontuak ere dira. Pasa gaitezten dena azaltzeko:

Gizartea gaur egun etxea geratzea nahiago du, eta zinemara ez joatea. Krisia aldagai inportantea da, batzuek dirua ez gastatzeko, etxean geratzen dira eta film bat alokatu dute, baina hori antzinean zen orain bideoklubak ia ia ez daude.
Bilbon, bideoklub asko itxi dira eta zinemak ere bai. Lehen zinema asko zeuden, esate baterako: Mikeldi, Ideales eta abar, baina orain, Bilbon, Zubiarteko zinemak eta Deustoko zinemak bakarrik daude. Arrazoia da jendea Zubiartera joaten hasi zela eta ez zela joaten zinema horretara. Eta orain zinema horiek ez dauzkate dirurik, jendea ez delako joan.
Beste aldetik, argi dago zinean pelikulak oso ondo ikusten dira, eta guztiek hori esaten dute. Baina arazo bat dago, garestia da batzuentzat.
Horrez gain, oso dibertigarria da lagunekin joan ahal izatea, eta aldi ona bat hartzea. Oraintxe, erromantzeko pelikulak oso ospetsuak dira, eta filma guztiek beti hori daukate. Beraz, jendeari amodiozko pelikulak asko guztatzen zaizkio.

Konklusioan, zinema oso ona zen lehen baina orain, garestiak eta monotonoak dira.

AKUPUNTURA BIZKARREKO MINAREN AURKA

A) ULERMENA
1. Akupuntura da.
2. Orratzak oso eraginkorrak dira, jendea akupunturarekin terapia konbentzionalarekin baino hobekuntza handiago  dauka.
3. Jendea orratzak beste puntu eduki arren, haiek esaten dute ondorioak sentitu dutela. Plazeboarekin ere emaitzak onak daude.
4. Ohiko akupunturan, orratzak puntu jakinetan jartzen zaizkio gaixoari, itxuraz bizi-energia, qi izenekoa, kitzikatzen dute.

B)
Gaia: Akupunturaren abantailak terapia konbentzionala aurrean.

Laburpena:
Akupuntura bizkarreko minari aurrean oso eraginkorra da. Betidanik erabiltzen da eta ikerketa asko egin du akupunturari buruz.
Akupunturako orratzak beste terapia konbentzionalak baino eraginkorragoak dira, eta jendea tratamendu honekin azkarrago berreskuratu du. Plazeboa ere izan da, eta jendea plazeboarekin ere berreskuratu du. Horregatik, ikertzaileek zalantzan dago akupunturaren emaitzekin. Dena den, argi dago bere ondorioak onak dira bizkarreko minari aurre egiteko.

Ideia nagusiak:
1) Akupunturako orratzak oso eraginkorrak dira bizkarreko minari aurre egiteko.
  a) Betidanik erabiltzen da.
  b) Jendea akupunturarekin terapia konbentzionalarekin baino lehenago berreskuratu da.
2) Akupunturako plazeboa ere dago.
  a) Jendea plazeboarekin berdinako emaitzak sentitu du.
  b) Ikertzaileek gauza bat argi dauka, plazeboarekin edo akupunturarekin ondorioak onak dira.

C) MOLDATU ESALDIAK

a. Ikerketaren ondorio nagusia da akupunturako orratzak eraginkorragoak direla bizkarreko minari aurre egiteko, betidanik erabili izan diren farmako konbentzionalak baino.
b. Emaitzak hain  izan dira bikainak ezen , zientzalariak harritu diren.
c. Ikertzaileek zalantzan jarri dute akupunturaren ekintza-mekanismoa, akupuntura "faltsua" jasotakoek ere emaitza onak izan zituztelako.
d. Ezin uka daiteke orratzen eraginkortasuna bizkarreko mina kentzeko.

D) IDAZLANA

Terapia konbentzionalak eta terapia alternatiboak

Gaur egun, jendea medikuarengana joan beharrean beste lekura joaten da. Arian-arian jendeak terapia alternatiboa nahiago du. Baina hori ona da? Nire ustez, beste terapiak erabiltzea edo probatu ez dago gaizki; baina beti seguru egon behar duzu. Pasa gaitezten bada gaia atalez atal garatzera:

Terapia konbentzionalak askoren ustez aspaldikoentzat direla; baina hala ote da benetan? Esate baterakoan, zenbait gaztek medikura ez joatea nahiago dute, eta aspaldikoek medikuarengana joan hobetsi dute. Baina hori beti ez da horrela. Horregatik hori ez da egia.

Terapia konbentzionalak abaintalak dauzka eta alternatiboak ere badauka, horregatik, bi artean aukeratzeko beti komenigarriena hautatu behar dugu.
Horrez gain, jende askok tratamendu alternatiboak aukeratu dituzte merkeagoak direlako. Orainaldian medikamenduak oso garestiak dira eta jende guztiak ezin du erosi. Behin baino gehiagotan, sendabide alternatiboak medikamentu horiek baino hobeagoak dira.

Beste aldetik, teknika alternatiboak normalean oso zaharrak dira eta antzinean oso baliagarriak ziren, eta jende askok erabili zuen eta orainaldian ere bai. Adibidez, akupuntura teknika oso antzinakoa da eta beste medikamenduak baino hobeago da. Hori, beste kasuetan ere gertatzen da.
Antzinean eta orain ere bai, herri txikietan, adibidez Afrikan, sendagileak ez dira egiazko medikuak. Sendagile horiek etxeko sendabideak jakin dira eta ez dute inoiz ikasi. Harrigarria da, erremedio horiek normalean funtzionatu dira.

Konklusioan, nolakoa den kasua, nik tratamendu konbentzionala edo alternatiboa aukeratu dut. Baina seguraski, lehen konbentzionalarekin saiatuko naiz, eta gero alternatiboekin. 

AUSPOA JAIO ZEN LEKUAN EHORTZIA

ARIKETAK

1.
Eraman:
Guztiz: erabat
Memento: une
Doi-doi: ia-ia
Adi: erne
Istorio: kontakizun
Batzar: biltze
Arituak:
Lurperatu: ehortzi

2. Hankak arin ibili

3.
a) Uzta
b) Zirarra
c) Hauspo
d) Bitxi

4.
a) Gabonetako oporretara joan baino, eskaera bat egin nion.
b) Zehatz ahal izan du noiz izan zen ere egun bateko gorabeherarekin.
c) Ekarritako duten bertso paperak hogeita bost bat izango ziran.
d) Bertso-kontuan zerbait zekianik nunerebait bazala jakindakoan, berari berehala eskutitza idatzi.
e) Ekin nion, bada, biltzearekin hasi.
f) Nere gogoko bitxiak eskuratzen hasi nintzan, jasotzen nituenak zenbaitentzat hutsaren hurrengoak bazuen ere.

5.
a) Multzo (Grupo)
b) Apalategi (Estantería)
c) Idatzi (Escribir)
d) Harreman (Relación)

6.
a) Hala, Gabonetako oporretara joan aurretik, eskaera bat egin nion.
b) Oporrak bukatu zirenean, ilundu eta gero, hantxe geunden zain, mutil garraioa noiz etorriko.
c) Hain zuzen, horrexegatik sortuko zaio zalantza, zer biltzen hasi: erdal herri-poesia ala euskal herri-poesia.
d) Ondorengoa, zenbakitan laburbil genezake: 332 liburu, Auspoa sailekoak: 310 ohikoak eta 22 sail nagusiakoak; eta beste 29 ale, Biblioteca de Narrativa popular sailekoak; guztira, beraz, 361.

7. Ia-ia harrapatu du autobusa.

8.
a) Antoniok kontatzen zuen nola momentu batean zalantzan egon zen.
b) Bizkaian Araban bezain egiten dira odolkiak.
c) Etxean gutxi garela, ogi gutxi erosten dugu.
d) Ainara ni bezalakoa da, lotsatia eta isila.

HIBERNAZIOA, DENBORA ETETEKO

Ariketak

1-
Erloju: ordularia
Urrats: pauso
Geldotu: moteldu
Burmuina: garun
Baliatu: Baliagarri
Ziurtatu: baieztatu
Erlazioa: harreman
Giltza: gako
Jokabide: jokaera

2-
a) ikusmena
b) aorta
c) hibernatzaile
d) gelditu

3- Zientzialariek, ordea, are gehiago luzatu nahiko lukete gorputzak lotan, hibernatzen, igarotzen duen denbora. Hartara, ebakuntzak egiteko denbora-tarte segurua handitu egingo litzateke. Gainera, hil ala biziko ebakuntza egiteko zain dagoen paziente batek ez luke hainbesteko presarik izango; une egokia iritsi arte itxarotea izango luke. Eta, urrunago joanda, astronautek distantzia oso luzeetan bidaiatzeko aukera izango lukete, organismoan kalterik jasan gabe.

4-
a) Istorio
b) Ostu
c) Aran
d) Hoztu
e) Historia
f) Haran

5-
a) Zientzia-fikzioa dirudienagatik, hori lortu nahian dabiltza hainbat ikertzaile, eta dagoeneko eman dituzte lehen pausoak.
b) Antzeko eragina lortzea dago gorputza hoztuta.

c) Garunari oxigeno gutxiegi iritsiz gero, neuronak hil egite dira
d) Zirkuitua bonba zentrifugo baten antzekoa da, eta biriken funtzioa betetzen du, gas trukea egiten duelako.
e) Gero, ebakuntza bukatu eta gero, zirkuitu bera erabiltzen dute odola berotzeko eta tenperatura bere onera ekartzeko.
f) Kasu horietan, sendagielak pertsonek hibernatu zutelakoan daude.

g) Metabolismoa moteldu egiten da gorputza hoztu neurrian.
h) Gorputza asko hoztu aurretik, nabarmen moteltzen da metabolismoa.


6-
a) Aizu, lagun! Nongoa zara zu?
b) Ezagutzen zaitut, beraz, ez ezazu zeure burua zuritu eta esan egia.
c) Lagunek ez dakite kontzertura joan ala ez, ezta nik ere
d) Azkenean neuk esan nion gertatutakoa, beste inor ez zen ausartu eta.
7- Hainbestean bizi

8- Baliatzen dute // Babesteko